Ευγένιος Σπαθάρης
Ο γνήσιος τροβαδούρος της Ελληνικής Λαϊκής Παράδοσης
Ευγένιος Σπαθάρης, ο λαϊκός καλλιτέχνης με το δυναμικό πνεύμα, ο γνήσιος εμψυχωτής ενός λαϊκού ήρωα, ο ζωγράφος με την πλούσια χρωματική ζωντάνια , ο αληθινός εκφραστής της ελληνικής παράδοσης, μα, πάνω απ’όλα, η προσωποποίηση της ανθρωπιάς και της απλότητας.
Γεννήθηκε στην Κηφισιά, το 1924, μέσα στην τέχνη του πατέρα του, Σωτήρη, την οποία ελάτρεψε. Από μικρός έδειχνε ότι ήταν ένα ανήσυχο, ερευνητικό πνεύμα αλλά και ένα πολύπλευρο ταλέντο.
Οταν οι άσχημες συνθήκες της γερμανικής κατοχής ήταν πλέον βέβαιο ότι δεν θα του επέτρεπαν να ακολουθήσει τον τομέα της αρχιτεκτονικής, που επίσης αγαπούσε, αφιερώθηκε με ιδιαίτερο ζήλο στο θέατρο σκιών. Από μικρός έδειχνε ότι ήταν ένα ανήσυχο, ερευνητικό πνεύμα αλλά και ένα πολύπλευρο ταλέντο.
Στόχος του ήταν να ανεβάσει πολύ ψηλά τον Καραγκιόζη, τόσο σαν σημαντικό ελληνικό και παραδοσιακό θέαμα όσο και σαν εξαιρετικό είδος τέχνης και τεχνικής. Ετσι, ο Καραγκιόζης σταματά να μας παρακολουθεί και να μας διασκεδάζει μόνο από τον μπερντέ του: εμψυχώνεται, εκσυγχρονίζεται, εμφανίζεται σε όλον τον κόσμο, γίνεται τραγούδι και στο τέλος, αποκτά “ένα κεραμίδι” για να ξαποσταίνει που και που. Όλα αυτά κατάφερε να πραγματοποιήσει ο Ευγένιος Σπαθάρης, ο δάσκαλος του ελληνικού θεάτρου σκιών, όπως τον αποκαλούν και το πέτυχε με τέτοια προσοχή και ευλάβεια απέναντι στην τέχνη, που ο ήρωας μας δεν έχασε ούτε την ελληνικότητα του αλλά ούτε την γνήσια λαϊκότητα που εκπροσωπεί.
Τον Φεβρουάριο του 2007, το Υπουργείο Πολιτισμού και ο κύριος Γιώργος Βουλγαράκης τίμησαν τον Ευγένιο Σπαθάρη για την πολύτιμη προσφορά του στην τέχνη και στην Ελληνική Λαϊκή μας παράδοση απονέμοντάς του αναμνηστική πλακέτα και διοργανώνοντας εκδήλωση αφιερωμένη στην εξηπεντάχρονη δράση του θεατρικού επιλόγου των ηρωικών συνήθως έργων, που ερμηνευόταν με κατεβασμένο τον μπερντέ από τον ίδιο τον καραγκιοζοπαίκτη και τους βοηθούς του.
Από το 1950, ο Σωτήρης Σπαθάρης ξεκινά να γράφει τα “Απομνημονεύματα” του, που εξεδόθησαν για πρώτη φορά το 1960 και απετέλεσαν αφορμή και κίνητρο ενδιαφέροντος, για πολλούς ιστορικούς τέχνης, ώστε να ασχοληθούν με τη μελέτη της καταγωγής και της πορείας του ελληνικού θεάτρου σκιών.
Υπήρξε, τέλος, ένας από τους πρώτους ιδρυτές και ένθερμους υποστηρικτές του Πανελλήνιου Σωματείου Καραγκιοζοπαικτών που σχηματίστηκε το 1924.
Ευγένιος Σπαθάρης, Ένας λαϊκός ζωγράφος
Ο Ευγένιος Σπαθάρης, εκτός από το ταλέντο της τέλειας ερμηνείας και τεχνικής στον τομέα της θεατρικής τέχνης που εκπροσωπεί, είναι και ένας γνήσιος εκφραστής των συγκινήσεων της λαϊκής μας ψυχής, που προκαλούνται με τους υπέροχους πίνακές του.
Ο Ευγένιος Σπαθάρης, διατηρεί έντονα τα κύρια χαρακτηριστικά της λαϊκής ζωγραφικής, που τα δένει μεταξύ τους με πρωτοφανή ρεαλισμό και μεγάλη χρωματική ζωντάνια.
Σαν λαϊκός ζωγράφος διατηρεί την σύνθεση σε ένα επίπεδο, τη συχνή χρήση προφίλ των προσώπων, την καθαρή γραμμή των μορφών και την απλότητα του σχεδίου, αλλά εκείνο που τον διακρίνει, από άλλους ερμηνευτές του είδους, είναι οι απίθανες πραγματικά αρμονίες παράδοξων τόνων, που οδηγούν στην εξαιρετική απόδοση του φυσικού χρώματος της περιγραφής των θεμάτων που επιλέγει.
Τα θέματά του αντλούνται από: τις καθημερινές εικόνες της ελληνικής παλιάς αθηναϊκής ζωής, πολλά ιστορικά γεγονότα με επίκεντρο τους ήρωες της επανάστασης, ελληνικά λαϊκά πορτραίτα, δημοτικά τραγούδια, αλλά και διάφορες άλλες σκηνές εμπνευσμένες από τον κόσμο της μυθολογίας ή του παραμυθιού.
Ξεκίνησε από τη ζωγραφική απόδοση των διαφημιστικών αφισών του ρεπερτορίου των παραστάσεων του πατέρα του και των δικών του έργων. Κατόπιν, εύκολα πέρασε στα υπόλοιπα θέματά του ενώ γρήγορα εξελίχθηκε στον τομέα της ζωγραφικής απόδοσης θεατρικών σκηνικών και ενδυμάτων, από όπου απέκτησε μεγάλη πείρα.
Ασχολήθηκε με την εικονογράφηση πολλών παιδικών βιβλίων αλλά και με την φιλοτέχνηση ημερολογίων γνωστών μεγάλων εταιρειών.
Επίσης, από το έτος 2000, η ζωγραφική του κοσμούσε τις εκδόσεις των ημερολογίων του αγαπημένου του Σπαθάρειου Μουσείου.
Τα τελευταία χρόνια ασχολήθηκε ιδιαίτερα με αυτόν τομέα:
Οργάνωσε περισσότερες από 50 ατομικές εκθέσεις στην Ελλάδα ενώ έλαβε μέρος σε πολλές ομαδικές και στο εξωτερικό.
Φοίβος Δέλφης
(δημοσιογράφος – κριτικός)
«… τα χαρακτηριστικά και τα στοιχεία ενός «λαϊκού» ζωγράφου είναι τόσο πλούσια που δίνουν έναν ιδιαίτερο τόνο σε σχέση με τις άλλες εκθέσεις. Για μένα ο Σπαθάρης, ο γιος, ήταν μια πραγματική ανακάλυψη ενός ιδιαίτερου ταλέντου στη ζωγραφική που θα μπορούσε να θεωρηθεί καλύτερη από τον Θεόφιλο…».
Το έργο του στην Ελλάδα
Ευγένιος Σπαθάρης ξεκινά την καριέρα του το 1942 και από το 1945 έως το 1950 περιοδεύει, δίνοντας παραστάσεις σε πολλά θέατρα και κινηματογράφους της Ελλάδας…
Σωτήρης Σπαθάρης
Σωτήρης Σπαθάρης, ο πατέρας του διάσημου δάσκαλου του θεάτρου σκιών, Ευγένιου. Ο άριστος αλλά και ο γνήσιος λαϊκός καλλιτέχνης…
Οι Σπαθάρηδες
Έναν σ’ έχουμε εγώ και η μάνα σου. Αλλά πάλι, ευχή και κατάρα σου δίνω να μην αφήσεις ποτέ την τέχνη που σου έμαθα. Ο Καραγκιόζης και οι άλλοι ήρωες…